Hầu hết các trẻ sinh non, nhẹ cân đều mắc bệnh lý về võng mạc. Nhìn bề ngoài, mắt của trẻ không có biểu hiện gì đặc biệt nhưng ví dụ không được khám sàng lọc trong vòng 3-4 tuần sau sinh thì trẻ có nguy cơ bị mù vĩnh viễn rất cao.
Có phải tất cả trẻ sinh non, nhẹ cân đều mắc bệnh võng mạc?
Bệnh võng mạc tại trẻ đẻ non là một bệnh lý thường gặp tại những trẻ đẻ non (tuổi thai khi sinh dưới hoặc bằng 34 tuần), nhẹ cân (từ dưới 2.000g). Nguyên nhân do trong quá trình phát triển của thai nhi, mạch máu ở võng mạc kể từ phần địa chỉ phía sau (đáy mắt) phát triển dần vào phía trước và kết thúc lúc thai đủ tháng. Đối với trẻ sinh non, quy trình này chưa hoàn thành nên rất dễ mắc bệnh lý võng mạc. Trong giai đoạn đầu, lúc mạch máu không phát triển sẽ hình thành đường ranh giới giữa các mạch máu phía sau và vùng vô mạch phía trước võng mạc. Dần dần đường ranh giới này dày lên, đến giai đoạn sau có hiện tượng tình trạng tăng sinh xơ, nâng cao sinh tân mạch, nếu không được phát hiện quy trình này sẽ nặng lên gây bóc màng võng mạc và trẻ sẽ bị mù, không thể điều trị được. Tuy nhiên, không phải tất cả các trẻ sinh non đều mắc bệnh lý vào võng mạc. Những trẻ sinh non nhưng sau khi sinh, nếu các mạch máu tiếp tục phát triển bình thường thì trẻ không mắc bệnh, trẻ chỉ mắc bệnh nếu các mạch máu phát triển 1 cách bất thường. Nhất là trẻ sinh non bị suy hô hấp, phải thở ôxy nhiều, trẻ bị viêm phổi hay thiếu máu thì càng dễ mắc bệnh và bệnh càng nặng.
 Khám sàng lọc bệnh lý võng mạc kịp thời giúp giảm biến chứng cho trẻ. |
Hiện nay, tùy thuộc về tình trạng bệnh của võng mạc, có hai phương pháp điều trị chính yếu bằng lạnh đông và laser sẽ giúp trẻ sinh non tránh được nguy cơ mù cả 2 mắt. TS. Nguyễn Xuân Tịnh cũng cho biết, với sự hỗ trợ của Tổ chức Orbis- Hoa Kỳ thì mỗi năm tại nước ta đã khám sàng lọc cho khoảng 1.000 trẻ sinh non, nhẹ cân. Những trường hợp này lúc được điều trị bằng laser hay lạnh đông sẽ làm ngừng quá trình chất tiết tạo ra tân mạch làm cho xơ và tân mạch tiêu đi, không tiến triển sang giai đoạn bong võng mạc, giúp trẻ có thể nhìn thấy ánh sáng khi to lên. Thời gian điều trị tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh nhưng có thể kéo dài từ 30 phút tới 1-2 giờ đồng hồ. Sau lúc điều trị, nếu bệnh thoái triển thì trẻ chỉ cần theo dõi, ví dụ bệnh vẫn phát triển thì trẻ phải được điều trị bổ sung. Tỷ lệ điều trị thành công tới nay là 80%, 20% thất bại do bệnh quá nặng. Trên thế giới, những trường hợp bệnh nặng này có thể được điều trị bằng thuốc nhưng phương pháp này hiện chưa được sử dụng ở Việt Nam.
Làm thế nào để bộ phận bệnh võng mạc cho trẻ sinh non?
Nguyên nhân gây ra bệnh đến nay vẫn chưa được làm sáng tỏ nên biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất theo khuyến cáo của các bác sĩ là quản lý thai nghén thật tốt, cụ thể là chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ, khám thai định kỳ nhằm hạn chế sinh non. Nếu lúc đã sinh non mà trẻ nhẹ cân thì được khám sàng lọc bệnh lý võng mạc kịp thời, không chủ quan khi thấy mắt trẻ có vẻ ngoài bình thường để tránh biến chứng nặng nề có thể xảy ra.
Hiện nay, việc sàng lọc bệnh võng mạc tại trẻ sinh non, nhẹ cân được thực hiện nay các đơn vị: Bệnh viện Bảo vệ bà mẹ và trẻ em, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Mắt Trung ương, Bệnh viện Mắt – TP. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội và hoàn toàn miễn phí.
Cách phát hiện bệnh lý võng mạcở trẻ sinh non Theo TS. Nguyễn Xuân Tịnh- người thực hiện khám sàng lọc bệnh lý võng mạc trẻ đẻ non trước tiên ở Việt Nam thì nhiều cháu bé được phát hiện bệnh lý võng mạc ở gia đình khi người nhà thấy mắt trẻ phản xạ kém với ánh sáng, nhưng những trường hợp này lúc đến khám ở chuyên khoa mắt thì bệnh đã ở giai đoạn muộn, mắt trẻ đã bị mù hoàn toàn, không thể can thiệp được. Do vậy, ngay cả lúc trẻ còn đang được điều trị trong khoa sơ sinh vẫn được khám để phát hiện bệnh bởi bệnh được phát hiện càng sớm thì các biện pháp điều trị càng đạt hiệu quả cao. Bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ sử dụng những dụng cụ, trang thiết bị chuyên dụng để khám đáy mắt cho trẻ như soi đáy mắt gián tiêp... để phát hiện bệnh ở những giai đoạn khác nhau và có biện pháp điều trị thích hợp. Thông thường, nếu tại lần khám đầu tiên mà chưa thấy bệnh hoặc bệnh còn nhẹ thì trẻ sẽ được hẹn khám lại 2 tuần 1 lần cho đến khi trẻ được 40-42 tuần tuổi (tính từ ngày thụ thai) hoặc tới lúc các mạch máu tại võng mạc phát triển một cách đầy đủ. Nếu lúc khám mà thấy bệnh đã tại vào giai đoạn nặng hơn thì trẻ có thể sẽ phải được khám lại sau một tuần, thậm chí sau 2-3 ngày, có lúc cần phải được điều trị ngay. |
Lê Thu Lương
0 nhận xét:
Đăng nhận xét