Suy giáp ở phụ nữ có thai

ThS. Nguyễn Quang Bảy

Suy giáp tại phụ nữ có thai thường đưa đến nhiều hậu quả xấu cho thai nhi, hiểm nguy đặc biệt đứa trẻ sinh ra bị đần độn và kém phát triển vào thể chất, vì thế đòi hỏi phải được phát hiện sớm và điều trị kịp thời cả trước và trong thời gian mang thai. Tuy nhiên do bệnh thường tiến triển âm thầm, khó nhận biết hoặc do nhiều trung tâm y tế không có khả năng làm các xét nghiệm tầm soát nên bệnh hay bị bỏ sót.

Nguyên nhân phổ biến gây suy giáp trong thời kỳ mang thai

Có hầu hết nguyên nhân gây suy giáp và toàn bộ đều có thể xảy ra ở các phụ nữ mang thai. Nguyên nhân phổ biến nhất là do viêm tuyến giáp mạn tính có tính chất tự miễn hay còn gọi là bệnh Hashimoto (mang tên của vị bác sĩ người Nhật Bản đã phát hiện ra căn bệnh này). Bệnh Hashimoto có thể có từ trước khi mang thai (nhưng do là bệnh mạn tính, diễn biến từ từ nên có thể nhiều người không biết) hoặc cũng có thể xuất hiện lần đầu tiên lúc có thai.

- Các nguyên do gây suy giáp khác có thể là do đã bị cắt tuyến giáp hoặc do điều trị iode phóng xạ (I131) hoặc do đang điều trị basedow bằng thuốc kháng giáp trạng tổng hợp liều quá cao.

- Những phụ nữ có nguy cơ cao bị suy giáp chỉ cần khoảng mang thai gồm đã hoặc đang điều trị cường giáp (bằng thuốc kháng giáp trạng tổng hợp, phẫu thuật, iode phóng xạ), có tiền sử gia đình nhiều người bị bệnh tuyến giáp, người có bướu cổ to, người đã bị viêm tuyến giáp hoặc suy giáp trong lần có thai trước... Lưu ý là tại những vùng bị thiếu iốt, thai nghén có thể làm bướu cổ lớn lên.

Người mẹ bị suy giáp có những nguy cơ gì ?

Nếu không được điều trị hoặc điều trị không đầy đủ thì người mẹ có thể bị tất cả các biến chứng cổ điển của suy giáp như thiếu máu, đau yếu cơ, suy tim sung huyết, chậm chạp, táo bón... Ngoài ra họ còn có nguy cơ bị các biến chứng liên quan tới sản khoa khác như tiền sản giật, bất thường bánh nhau, đẻ con nhẹ cân và chảy máu nhiều sau đẻ. Những biến chứng này có xu hướng phổ biến ở các phụ nữ bị suy giáp nặng, còn đa số các trường hợp suy giáp nhẹ có thể không có triệu chứng gì nhất là hoặc rất nhẹ và khó phát hiện được.

Thai nhi của các bà mẹ bị suy giáp có những nguy cơ gì?

- Tuyến giáp của thai nhi chỉ được hình thành và Tiến hành hoạt động tại tuần thứ 10 - 12 của thai kỳ, điều này có nghĩa là trong 12 tuần đầu (3 tháng đầu), thai nhi phụ thuộc hoàn toàn về nguồn hormon tuyến giáp từ người mẹ. Do đó nếu mẹ bị suy giáp thì con cũng sẽ bị suy giáp. Ngoài ra, thai nhi còn phụ thuộc vào lượng iode (cần cho tổng hợp hormon tuyến giáp) do người mẹ cung cấp.

- Hormon tuyến giáp có vai trò cực kỳ cần phải có đối với sự phân chia, hình thành các cơ quan cũng như sự phát triển bộ não của trẻ. Những đứa trẻ bị suy giáp bẩm sinh có thể có những bất thường trầm trọng cả vào sự phát triển trí tuệ và thể chất nếu như không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiện nay tại một số bệnh viện to đã có chương trình sàng lọc bệnh tuyến giáp ở trẻ sơ sinh, kết quả cho thấy phần to những bất thường này là có thể bộ phận ngừa được nếu như được phát hiện và điều trị sớm bằng bổ sung hormon tuyến giáp ngay sau lúc sinh.

- Cũng chính vì các nguy cơ trầm trọng trên mà hiện tại nhiều thầy thuốc khuyến cáo các phụ nữ có thai nên kiểm tra TSH lúc có kế hoạch có thai và trong 3 tháng đầu của thai kỳ mà tốt nhất là ngay khi phát hiện có thai. Với những người đã có suy giáp và đang điều trị bằng hormon tuyến giáp (levothyroxin) thì cần làm xét nghiệm FT4 và TSH ngay lúc biết có thai và hàng tháng trong suốt thời gian mang thai vì nhu cầu hormon tuyến giáp nâng cao lên trong thời kỳ mang thai, đòi hỏi phải tăng liều thuốc điều trị. Nếu những người chưa mắc bệnh tuyến giáp và xét nghiệm TSH lần đầu sau khi có thai là thông thường thì hầu như Không nhất thiết kiểm tra lại nữa. Tuy nhiên, họ nên thảo luận kỹ với thầy thuốc để được đánh mức giá một cách tổng thể, tránh bỏ sót các nguy cơ.

Những người bị suy giáp nên được điều trị như thế nào trong lúc mang thai?

Cách thức điều trị suy giáp tại những phụ nữ mang thai cũng giống như những người không mang thai, bằng cách bổ sung dạng hormon tuyến giáp tổng hợp. uy tin nhất và an toàn đặc biệt các phụ nữ có thai được điều chỉnh liều tối ưu, đạt bình giáp từ trước khi có thai. Họ cần được xét nghiệm chức năng tuyến giáp (FT4 và TSH) mỗi 6-8 tuần (mỗi lần lúc đi khám thai), nhưng nếu như nên thay đổi liều levothyroxin thì nên kiểm tra lại sau 4 tuần. Mục tiêu là đảm bảo nồng độ FT4 và TSH phải trong giới hạn bình thường. Ngay sau lúc đẻ, người bệnh nên quay trở lại liều như trước lúc có thai. Cần biết rằng các vitamin có chứa sắt dùng trước khi sinh có thể làm giảm sự hấp thu hormon tuyến giáp tại đường tiêu hóa. Vì thế hai thuốc này nên được sử dụng cách nhau ít nhất 2-3 giờ.